ოცდამეექვსე ელემენტი
(ციკლიდან “ჩვენი თავგადასავალი”)
გადაჭარბებული სიჩქარით მივქროდი, ვიღაცას მივდევდი, ან ვიღაც მომდევდა, მაგრამ ამას არსებითი მნიშვნელობა არ ჰქონდა. დერეფნის ბოლოსკენ სიჩქარეს მოვუკელი, რადგან წინ მკვეთრი მოსახვევი მელოდა, შემდეგ კი _ ორიოდ ნაბიჯზე სკოლის შემოსასვლელი, ამ შემთხვევაში, _გასასვლელი, უფრო იქით კი _დიდი ვრცელი არე, სკოლის ეზო, სადაც სიჩქარე აღარ კონტროლდებოდა, მაგრამ განსაცდელი, თურმე, სწორედ მოსახვევში იყო ჩასაფრებული, სრბოლა შევანელე თუ არა, ვიღაცის მძლავრმა ხელმა დამითრია სასკოლო კიტელის საყელოთი, ოდნავ წამომწია, ისე რომ ფეხსაცმლის ჭვინტებსღა ვუწვდენდი იატაკს და სადღაც წამაჩანჩალა. ეს “სადღაც” უცებვე ვიცანი __ ზედ გასასვლელთან მდებარე ქიმიის კაბინეტი იყო, ხელიც შევიცანი, თუმცა ლოგიკური ჯაჭვის ძალით ადრევე უნდა მეგუმანა- იგი სამსონს, ჩვენს ქიმიის მასწავლებელს ეკუთვნოდა, ძლიერი და დაუნდობელი, ათას ხელში გამორჩეული.. კისერმოღრეცით მაინც ავიხედე თავდამსხმელისაკენ და დასჯის მოლოდინში გავინებე, სრულიადაც მოვეშვი, გონივრული ეჭვით, ცემა გარდაუვლად მემუქრებოდა _ სიჩქარის გადაჭარბება მკაცრად ისჯებოდა. იმის გაფიქრებაც მოვასწარი, რომ , როგორც ჩანდა, სამსონი განსაკუთრებული ღონისძიებების გატარებას აპირებდა და საჯაროდ დასჯას, ქიმიის კაბინეტი არჩია, მყუდრო და მოფარებული. ერთხელ კიდევ ავხედე შიშნეულად, რათა დამედგინა მისი მრისხანების ხარისხი და, ჰოი, საოცრება!!…., მკაცრზე მკაცრი პედაგოგი იღიმოდა, უფრო სწორად, შემციცინებდა, სწრაფად გამიარა ზაფრამ, ხოლო გაოც-გაკვირვების ბურუსიდან სამსონის უჩვეულოდ ტკბილმოუბარმა და დათაფლულმა ხმამ გამომიყვანა. დაახლოებით ასეთი რამ ესმა ჩემს შიშისაგან დაცქვეტილ მდგომარეობაში დარჩენილ ყურებს:
-სათხოვარი მაქვს, ბიძაშენთან, ბატონ ოსიკოსთან უნდა მიმოციქულო, ლექსი დამიწეროს დიმიტრი ივანეს ძე მენდელეევზე, 100 წელი ხდება პერიოდული ტაბულის აღმოჩენიდან და მოსწავლეთა ძალებით სამეცნიერო კონფერენციას ვუძღვნით, მხატვრული განყოფილებით, ოსიკოს ლექსი კი ნამდვილად დაამშვენებს ამ ამბავს…
ამ ინფორმაციით მემცნო, რომ გადარჩენილი ვიყავი, მომენტალურად სხვა ვერაფერი გავაცნობიერე.
_ ეს წერილიც გადაეცი მეტი დამაჯერებლობისათვის, _ დაამატა სამსონმა და მივხვდი, რომ ბოლომდე არ ენდობოდა ჩემს გულისხმიერებას.
გადმომცა კონვერტი და მსუბუქად წამკრა ხელი:
-წადი ახლა, რამდენიც გინდა ირბინე და იჯირითე, მაგრამ წერილი არ დაკარგო ან კედელს არ შეასკდე.
გამოვედი ქიმიის კაბინეტიდან, მივდიოდი და არ მჯეროდა, რომ ნაცემი არ ვიყავი. ეს უიშვიათესი შემთხვევა გახლდათ, როცა სამსონმა ზესწრაფად მორბენალი მოწაფე არ დასაჯა. მისი სიმკაცრის და ძლიერი ხელის, ამასთან სუსტი ნერვიული სისტემის, ამბავი საქვეყნოდ იყო ცნობილი. მძიმე ცხოვრება ჰქონდა გამოვლილი _სკოლიდან ომში, ხოლო ბოლოს კი _ ტყვეობაში მოხვდა. სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე მყოფი ფაშისტებმა ბომბის აფეთქების შემდეგ მიწაში დამარხული იპოვეს-თურმე , საკონცენტრაციო ბანაკში გაამწესეს და იქ ჯოჯოხეთის ყველა შრე გაატარეს, ცოცხალი კი გამოვიდა, მაგრამ _ ჯანმრთელობაშელახული . ნაომარ და მაიდანეკგამოვლილ მასწავლებელს, მიუხედავად იმისა, რომ ომის დამთავრებიდან გვარიანი დრო იყო გასული, გამოვლილი განსაცდელის კვალი ბოლომდე გამოჰყოლოდა. ეს ყველამ იცოდა, ამდენად ყველა პატივითა და რიდით ეპყრობოდა. ბევრს საკუთარი თვალით ენახა, უფრო მეტს კი გადმოცემით სმენოდა, რომ სამსონ მასწავლებელს ზურგის არეში, გერმანელების ჩექმის ძირის არა ერთი და ორი ნაკვალევი ემჩნია. ადვილი ასახსნელია, მისი სიბრაზე თუ რა იოლად გადადიოდა მძვინვარებაში. ეს მძვინვარება კი საცოდავ, მაგრამ უწესო მოსწავლეებს ატყდებოდა თავს. დამნაშავეებს, ან დანაშაულში ეჭვმიტანილებს ისეთი გამეტებით სცემდა, კაცი იფიქრებდა, გერმანელების ჯავრს მათზე იყრისო. ისეთი შთაბეჭდილება რჩებოდა, ცემა-ტყეპის ობიექტი მთლად ჰიტლერთან თუ არა, ვერმახტის წვრილფეხობასთან მაინც იგივდებოდა მის თვალში. ერთი- ორჯერ მეც ვყავდი გასტუმრებული მსუბუქ ნოკდაუნში და ამჯერად ვხარობდი, ბედნიერი და გადარჩენილი სახლისაკენ მივაბიჯებდი ჯიბეში ჩემი მხსნელი უსტარით.
ბიძაჩემი ოსიკო ტრადიციისამებრ, თავის საზაფხულო რეზიდენციაში, წყავის ჩეროში მოწყობილ უკარფანჯრო და უკედლებო საველე “კაბინეტში” იჯდა ,იგი, წესისამებრ, სადაგ დღეებში აქ მასპინძლობდა მუზას და სხვა მიმსვლელ-მომსვლელს. როგორც უმეტეს შემთხვევაში, ამჯერადაც პოლიციის გაზეთ “მებრძოლი გუშაგის” ახალ ნომერს კითხულობდა. შსს ვეტერანი იყო, ყოფილი გამომძიებელი. მისი გამოძიებული საქმეები ნაკლებად იყო ცნობილი, მაგრამ დუნიაზე სახელი ლექსთა წერით დაეგდო. მისი შემოქმედებითი წვის ნიმუშები უხვად იბეჭდებოდა ჩვენი და ახლომდებარე რაიონების გაზეთებში, თან პირველ გვერდზე, ე.წ. მოწინავე სტატიების ადგილზე, რადგან ჰეროიკულ-პოლიტიკური პათოსით გამოირჩეოდნენ და თემატურად 1 და 9 მაისს, 7 ნოემბერს, 5 დეკემბერს, 22 აპრილს, , 8 მარტს , ანუ იდეოლოგიურად დატვირთულ თარიღებს უკავშირდებოდნენ. ამ საზეიმო დღეებში ოსიკოს ნიჭიერება მომეტებულად ყვაოდა და იფურჩქნებოდა.. და კიდევ აურაცხელი მიძღვნები, ცნობილი თუ, ნაკლებად ცნობილი ადამიანებისადმი აღვლენილი, დაბადების დღის მისასალმებლები და მიცვალებულთა გასაცილებელი ლექსები. არცთუ იშვიათად ლექსის გმირები (ცოცხლები) და გარდაცვლილ პროტაგონისტთა შინაურები მოსაკითხსაც კი აახლებდნენ. .ეს გახლდათ ერთგვარი ჰონორარი ნატურით, გაწეული შრომისათვის.. მეტწილად, შინაური ფრინველები: ახალწამოჩიტული ინდაური, ქათამი, ბატი, კვატი, ძალზე იშვიათად, მაგრამ მაინც _ ძუძუს გოჭი ან უკვე მოწიფული ბურვაკი და ა.შ. იყო ასეთი შემთხვევაც; მეზობლის ქალმა სიცოცხლეშივე სთხოვა ეპიტაფიის დაწერა. ამტკიცებდა, ლექსი და სიმღერა ცოცხალს მინდა, აბა, რომ მოვკვდები, მერე რა მელექსებაო. არგუმენტაცია მისაღებად მიიჩნია ოსიკომ, შეუსრულა თხოვნა და დიდი კმაყოფილებაც მოჰგვარა თადარიგიან მეზობელს. საწყალ ქალს, ეტყობა, გულმა უგრძნო მოახლოებული აღსასრული, მალევე გარდაიცვალა და ახლა ის ლექსი მისი საფლავის ქვაზე სამ სვეტადაა ამოტვიფრული. პენსიაზე გასული ოსიკო მთლიანად დანთქმული იყო პოეზიაში, ან წერდა, ან კითხულობდა,ერთი მომცრო ფორმატის კრებულიც კი ჰქონდა გამოცემული საკუთარი ხარჯით. პოეზიით მის გატაცებას დროგამოშვებით მხოლოდ მეუღლე ეწინააღმდეგებოდა:-” კაცო, პასპორტში ჩაიხედე, რა დროს შენი ვარდები და ენძელებია, არ გრცხვენია, მაინც”. ნირწამხდარი ოსიკო რაღაცის თქმას დააპირებდა,მაგრამ ცოლი დაუცაცხანებდა:-“გოეთე არ მიხსენო, გოეთე არ მიხსენო”.. და უკმაყოფილო ოსიკო დახურავდა დიდ საკანცელარიო ჟურნალს, რომელიც მის სამუშაო რვეულს წარმოადგენდა.მოკლედ, რაღა შორს წავიდე და, თავის საზაფხულო რეზიდენციაში ვეახლე და სამსონის სათხოვარი შეთანხმებისამებრ ჯერ ზეპირსიტყვირად მოვახსენე შეძლებისდაგვარად, ხოლო შემდეგ წერილი გადავეცი.. სახეზე შეეტყო, რომ ჩემი ნათქვამიდან დიდი ვერაფერი აზრი გამოიტანა და წერილი ჩაიკითხა გულდასმით, სათვალე მოიხსნა და ხელისგულით თავისი ფართო შუბლის სრესა დაიწყო. ერთი სიტყვით, საგონებელში ჩავარდა.. თუმცა დიდხანსაც არ დაყოვნებულა, შეფიქრიანებული სახით შემომხედა და მითხრა:
_ სამსონის გაწბილება არ ეგების, ნაომარი კაცია,ნაწვალები. ლომონოსოვი მაინც ყოფილიყო, ასე თუ ისე, ვიცნობ მის ცხოვრებასა და მოღვაწეობას. ამ მენდელეევზე ცოტა რამ მსმენია…. ამდენად, ქიმიის სახელმძღვანელო დამჭირდება,
გავხსენი საწიგნე და გავაძრე ქიმიის წიგნი. გამომართვა, სათვალე მოიმარჯვა და კარგახანს ფურცლა წიგნი, სახეზე შეეტყო, რომ საჭირო ინფორმაცია დააგროვა, წიგნი დახურა და მოკლედ მოჭრა:
-დილით სკოლაში წასვლის წინ შემომიარე და მზად მექნება.
მეორე დილით სკოლისაკენ მივაბიჯებდი და ჯიბით ლამაზად გადაწერილი ლექსი მიმქონდა სამსონისავე კონვერტით. მასწავლებელი ქიმიის კაბინეტში ვიპოვე., მაგიდასთან იჯდა, სინჯარებსა და კოლბებში რაღაც ფერად სითხეებს აზავებდა. გავუწოდე კონვერტი, რომელიც სასწრაფოდ გახსნა, გაშალა თაბახის ფურცელი და პირველი ორი სტრიქონი ხმამაღლა წაიკითხა; “მეცნიერების მწვერვალზე ახველ და ასახელე რუსეთი დიდი…”.შემდეგ ბუტბუტზე გადავიდა, კითხულობდა და სახეზე თანდათან მზარდი ღიმილი ეფინებოდა, ლექსის დასრულებისას უკვე გაბადრული იყო.
-ასეც ვიცოდი…, ოსიკო ნიჭიერი კაცია, შესანიშნავია, შესანიშნავია….- ჩაილაპარაკა და მცირე ფიქრის შემდეგ ფურცელი უკანვე გამომიწოდა და ისეთი რამ მითხრა, მიწა გამსკდომოდა, მერჩივნა:
-შენ წაიკითხავ საიუბილეო ღონისძიებაზე, მიზანშეწონილი იქნება, ეცადე გაითავისო.
ადრინდელი, მწარე ისტორიული გამოცდილებიდან გამომდინარე, ეს წინადადება ჩემთვის მიმზიდველ-მომხიბვლელი ვერ იქნებოდა, რადგან ლექსის საჯაროდ წაკითხვის მცდელობა ერთადერთხელ მქონდა და ისიც ერთობ წარუმატებელი, შეიძლება გადაუჭარბებლად ითქვას, მარცხიანიც კი. მოწინავე პიონერი ვიყავი და პიონერხელმძღვანელმა ისე, რომ ჩემს დეკლამატორულ უნარ-ჩვევებში ძირისძირამდე გარკვეული არც კი იყო, ლიტერატურულ კომპოზიციაში მონაწილედ გამამწესა, მაგრამ თავი კი დაიზღვია და მხოლოდ ერთი სტროფი ლექსი მომცა წასაკითხად, თან ყოველგვარი რეპეტიციის გარეშე. ღონისძიება სოფლის კლუბში გაიმართა, მონაწილენი სცენაზე გაგვამწკრივეს, გაიხსნა ბარხატის დიდი, მწიფე შინდისფერი ფარდა და კომპოზიციაც გაუდგა თავის გზას. მილეთის ხალხის დანახვამ ისე დამზაფრა, დავყრუვდი და დავმუნჯდი, მუხლები მომეკვეთა, მოვიდა ჩემი კუთვნილი სტროფის ჯერი, მაგრამ პირში ენა ვერ მოვატრიალე, მგონი, საერთოდ გადამეყლაპა. ჩამოვარდა უხერხული სიჩუმე, კიდევ კარგი, ჩემმა მომდევნო გამომსვლელმა ივარგა, ალღო აუღო სიტუაციას და დასჭექა თავისი ლექსი. მოკლედ, მე კინაღამ გული შემიწუხდა, თორემ კომპოზიცია გაგრძელდა რიხინ-რიხინით… და კიდევ მოხდა ერთი საინტერესო ამბავი, რომელიც პირდაპირ დაუკავშირდა ჩემს ბედს, ფარდა რომ დაიხურა, კომპოზიციის ერთმა მონაწილე ონავარმა ბიჭმა უკვე დახურულ ფარდებს შუა თავი გაყო და შეკრებილ პუბლიკას, რომელთა შორისაც იყო სოფლისა და სკოლის ხელმძღვანელობა, თავისი პიონერულ ყელსახვევზე უფრო გრძელი და წითელი ენა გამოუყო. ამ გაუგონარმა ქმედებამ მიხსნა, დიდმა გადაფარა მცირე დანაშაული და ლიტერატურული კომპოზიციის საქმიდან მშრალად გამოვედი, რაც შეეხება ენაბზეკიას, მეორე დღეს, სისხამ დილით მოაწყვეს პიონერული ხაზი და ნორჩ ლენინელთა რიგებიდან დროებით დაუნანებლად მოკვეთეს გამოსასწორებელი ვადით. თუმცა მე ჩემი კი დამემართა, ლიტერატურულ-მუსიკალური კომპოზიციის გაგონებაზეც კი ჟრჟოლა მივლიდა კარგახანს.
სწორედ ამ მძიმე მოგონებამ შემახსენა თავი, როს სამსონის კეთილმოსურნე შეთავაზება მესმა. რაღაც თავზარის მაგვარი დამცა ავისმომასწავებელმა წინათგრძნობამ, ის კი გავაცნობიერე, უარის თქმა, ადვილი შესაძლებელია, უფრო საზიანო აღმოჩენილიყო და ბედს მივენდე _ დასტური მივეცი. ასე რომ. ჩემმა დეკლამატორულმა უუნარობამ კიდევ ერთხელ დამაყენა განსაცდელის წინაშე. არც მიმტყუნა გუმანმა, გენერალურ რეპეტიციაზევე ჩავფლავდი. ამოვიღე ჯიბიდან ფურცელი, კითხვა დავიწყე, ის, რასაც ვაკეთებდი, კითხვა მხოლოდ ჩემი ჭკუით იყო, თორემ სინამდვილეში გახლდათ ლუღ-ლუღისა და ბლუკუნის ნაზავი, მალე კი ესეც ვერ შევძელი და გავშტერდი ქანდაკებასავით, მაგრამ ვინ გაცალა მოსვენებული და მშვიდი ცხოვრება, სამსონი განრისხებული მომვარდა, ფურცელი გამომგლიჯა, მეორე ხელი ყურზე მტაცა, შუაზე გაკეცა, “ვიკლიუჩატელივით” გადაატრიალა და ისეთი ძალით დაქაჩა, იფიქრებდი, ადგილმდებარეობა არ მოსწონს, გადარგვას უპირებს და ფესვებიანად სურს ამოთხრაო. ტირილი ისედაც მომდგარი მქონდა თვალებთან და შედეგად სამსონის ქმედებისა, ბღავილი აღმომხდა, ამ უცნაურ ხმაზე სამსონმა შემიშვა ხელი, , ჩემი საწყალი ყურის ბიბილოც თავისუფლად გაიშალა, ოღონდ ფერითა და ზომით ერთგვარად განირჩეოდა თავისი მეწყვილისაგან. ეს განსხვავება ერთხმად დაადასტურეს გენრეპეტიციის დასრულების შემდეგ სამეცნიერო-ლიტერატურული კომპოზიციის მონაწილეებმა. რაც შეეხება ლექსს, იგი იქვე გადაეცა ჩემს თანაკლასელ ფრიადოსან გოგონას, რომელმაც მთრთოლვარე ხმით, ხელფეხის მოშველიებითა და თეძოების რხევით ახლებური, სულ სხვა ელფერი შესძინა ოსიკოს შედევრს.
მენდელეევის დღეები კიდევ უფრო ტრაგიკულად განვითარდა. დიდი, რუკისმაგვარი ფორმატის მენდელეევისეული ელემენტების პერიოდული სისტემა , რომელსაც გაკვეთილზე ვიყენებდით, დრო-ჟამისაგან ისე იყო გაცრეცილი და დაკენკილი, ლავუაზიეს ან თავად მენდელეევის თუ არა, კურჩატოვის დროინდელი მაინც გეგონებოდა. სამსონი შეყვარებული იყო ბუნების ამ საოცრებაზე, გაკვეთილის მსვლელობისას რამდენჯერმე აუვლიდა-ჩაუვლიდა პერიოდულ სისტემას, . ნეტარი სახით მიმოატარებდა მასზე მზერას. როგორც ჩანს, საიუბილეოდ მისი განახლება მოიწადინა და ერთ ჩემს თანაკლასელ ბიჭს, ხატვაში ერთობ გაწაფულს, შესთხოვა ამ საქმის აღსრულება.. ეს მხატვარი სწავლასთან უმძრახად იყო და მასწავლებლებიც არ აწუხებდნენ, იცოდნენ, მაინც კრინტსაც კი ვერ დააძრევინებდნენ. სამსონის დავალება კი პირნათლად შეასრულა. ორიოდ დღეში ახალი ტაბულით გამოგვეცხადა, თან ზედ არმაღანად ახალი საჩვენებელი ჯოხიც მოაყოლა. აკაციისა, დიდი, კომბალისებური, მოვარაყებული ტარით. სამსონი მეშვიდე ცაზე დაფრინავდა. სიხარულს ვერ მალავდა, მისთვის ჩვეული ხელების ფშვნეტით მიესიყვარელებოდა ხოლმე უკვე განახლებულ ტაბულას, ხარბი მზერით შეათვალიერებდა, შემდეგ კი მხატვარს დაუსვამდა იმდღევანდელი გაკვეთილიდან გამომდინარე უმარტივეს შეკითხვას, მაგრამ ეს უკანასკნელი თევზივით დუმდა. სამსონი იმ წამს ნახულობდა გამოსავალს, ამ არცთუ ბრძნულ დუმილს ოქროდ უთვლიდა და მის მორიდებულობას გადააბრალებდა, ჟურნალში გვარის გასწვრივ კი ფრიადებს სვამდა. ასე გაგრძელდა რამდენიმე დღეს. ერთერთ მომდევნო გაკვეთილზე კი სამსონი პირგამეხებული შემოვიდა საკლასო ოთახში ჟურნალით, აკაციის ჯოხით და იღლიაში ამოჩრილი დაგრაგნილი პერიოდული სისტემით. ჟურნალი მაგიდაზე დააგდო, სწრაფი მოძრაობით გაშალა და დაკიდა კედელზე ტაბულა, თვალი ავად გადაავლო და ჯოხშემართული გაქანდა მხატვრისაკენ, თავზე ქონდაქარივით დაადგა და განწირულის ხმით დაუკივლა:- ფერუმი სად არის , შე უსვინდისო, ფერუმი რა უყავი!… გამორჩენოდა ხატვისას ფერუმი იმ საცოდავს და შედეგად დიდი რისხვა და თავისივე ნახელავი აკაციის ჯოხი დაატყდა თავს, დასცხო სამსონმა გამეტებით. ერთი-ორჯერ უმარჯვა მიზნიანად, მაგრამ მხატვარიც არ დარჩა ვალში _ თავით ფინტების გაკეთება დაიწყო, თან ისე ოსტატურად, რომ დიდი მონდომების მიუხედავად, ამაოდ ირჯებოდა სამსონი. მხატვარის ფილიგრანულმა ტექნიკამ საერთოდ გამოიყვანა მწყობრიდან თავდამსხმელი, გაცოფებულმა მოისროლა ჯოხი და ხელდახელ შეება მოწინააღმდეგეს, ჩასცხო და ჩასცხო, ურტყა აქედან და იქედან, თუმცა მალევე მოეგო გონს, გააცნობიერა, რომ სასჯელი დანაშაულთან მიმართებაში არაპროპორციული, არაადექვატური და, რაც მთავარია, არალევანტურიც იყო და ხელი აიღო მოწაფის გვემაზე ისე, რომ საკონტროლო გასროლა არ განუხორციელებია,. კონფლიქტი ამოწურულად ჩათვალა, დაბრუნდა ფერუმგამოკლებულ ტაბულასთან და შეუდგა გაკვეთილის გამოკითხვას.
იმ მძიმე დღეს სკოლიდან რომ ვბრუნდებოდი, იმაზე ვფიქრობდი, ვინ ოხრობაა ასეთი ეს მენდელეევი, კინაღამ რომ გვიმსხვერპლა მე და ჩემი მეგობარი მხატვარი, ან ის ფერუმი რა იყო ასეთი, სამსონმა კაცს აკაციის ჯოხი კინაღამ გაადამტვრია თავზე -მეთქი. როცა დასაძინებლად დავწექი, არაორგანული ქიმიის უზარმაზარი, სქელყდიანი წიგნი შევიყოლე საწოლში და რაღაც- რაღაცეების გარკვევას შევეცადე. თუმცა ცოტაღა შევძელი _ ნამეტანი ძილისაღმძვრელი აღმოჩნდა ქიმიის მეცნიერება, მომთენთა ისე, რომ წიგნის დაჭერაც კი გამიძნელდა; იგი გაშლილ მდგომარეობაში დამემხო თავზე და ასე გამაცილა ძილ-ბურანში.არ ვიცი, რამდეხანს დავყავი ამ მდგომარეობაში, მაგრამ, ნეტავი, სულ არ დამძინებოდა, ისეთი სიზმარი ვნახე, ერთი სიკვდილი გავათავე: ჩემი რკინის საწოლის რკინის ძგიდეებზე რკინისავე ბორკილებით ვიყავი ხელ-ფეხმიჯაჭვული, თავთით სამი კაცი, უფრო სწორად, სამი მოჩვენება იდგა: შუაში ნაცისტური არმიის შტურმბანფიურერის ფორმიანი, მაღალი, ხმელი, წვერებიანი, კუშტი გამომეტყველების კაცი, მისგან ხელმარცხნივ _ საკონცენტრაციო ბანაკის ტყვეების თეთრშავზოლებიანი სამოსელით და იმავე შეფერილობის ბერეტით_ სამსონ მასწავლებელი, ხელმარჯვნივ _ ბიძაჩემი ოსიკო, მილიციის კაპიტნის-კიტელით, ორდენებით მკერდმოჭედილი., კოკარდიანი ქუდით.
_რომელი ელემენტი მოიპარა?, _ ხმადაბლა, მაგრამ ზემკაცრი ტონით იკითხა შტურმბანფიურერმა.
-ფერუმი, ოცდამეექვსე ელემენტი, დიმიტრი ბატონო, ფერუმი, რკინა, _ ფიცხლად უპატაკა სამსონმა.
_მოწმე არის, თვითმხილველი? _ ისევ იკითხა გესტაპოელმა.
_დიახ, პატივცემულო, ბატონი ოსიკო გახლავთ, თან მოწმეა, თან ვექილი, ორი ვალენტობის მატარებელია, ძირითადი თვისობრივი მახასიათებლებით კი მგოსანია, სახალხო მთქმელი, სხვათა შორის, თქვენზეც აქვს ერთი თითქმის გენიალური ლექსი დაწერილი, _ შეჰღიმილა სამსონმა ესესელს.
სამსონის მინიშნებაზე, ოსიკომ როგორც ჩინით ქვემდგომს შეეფერებოდა, მარჯვენა ფეხი წინ წადგა და სხაპასხუპით მიაყარა:
-მოდგმითა და ბუნებით ეჭვმიტანილი არ არის ბაცაცა და ხელწამკრავი, ადრე არც ყოფილა ასეთ უკადრის ქმედებაში შენიშნული, მაგრამ, როგორც ჩანს, ყმაწვილკაცურმა ცნობისწადილმა შეიპყრო და გააყოლა ხელს. აბა, რა ჯანდაბად უნდოდა რკინა, ჟანგიანი რკინების მეტი რა გვიყრია ეზოში, ქურდი რომ იყოს, ოქროს ან პლატინას მოიპარავდა, ბოლოსდაბოლოს ურანიც იქ არ იყო?! ¬- ჩემმა ვექილმა და ბრალმდებელმა რკინის არგუმენტები მოიტანა,მაგრამ შტურმბანფიურერმა მენდელეევმა, ეს მონოლოგი ერთ ყურში შეუშვა და მეორეში გაუშვა, რადგან კბილებში ბრაზიანად გამოსცრა:
_ფერუმი, აბა,!?…
_დიახ, პატივცემულო! _ კვერი დაუკრა სამსონმა.
– ვახ!_ ისე ამოიგმინა გესტაპოელმა, იფიქრებდი, საღი სიბრძნის, სამფესვიანი კბილი ამოგლიჯესო და სწრაფი მოძრაობით წაჰგვარა სამსონს მისი განუყრელი აკაციის ჯოხი, აათვალიერ-ჩაათვალიერა, შეაბრუნა, წვეროთი ჩამჯიღა და ვარაყიანი მსხვილი თავით დამცხო და დამცხო გარდიგარდმო, ძირითადად, თავში დამიზნებით, სნაიპერული სიზუსტე აღმოაჩნდა, ერთიც არ დაუცილებია, მე კიდევ უღონო ვიყავი, თავდაცვისუნარმოკლებული, საწოლზე მიბორკილი. ნაგვემმა თავმა მომენტალურად დაიწყო შესიება. გავმწარდი, მაგრამ რა გავმწარდი, შექმნილ ვითარებაში უკეთესი ვერაფერი მოვიფიქრე, თავისათვის რომ მესაშველა და ჰაერში მოშხუილე ჯოხს, იმ წამს, თავზე რომ უნდა დამშვებოდა, ღია პირი შევაგებე და კბილებში მოვიგდე მისი ვარაყიანი ტარი., მოქაჩა და მოქაჩა შტურმბანფიურერმა მენდელეევმა, სამსონმაც წაუკრა ხელი, მაგრამ მაგრად დავდექი, ვერაფრით გამომგლიჯეს ჯოხი პირიდან. ამ ჯაჯგურ-ჯაჯგურში გამომეღვიძა კიდეც , “ტროიკა” გამქრალიყო, ოფლში ვცურავდი, კბილებში სანახევროდ გაღრღნილი ქიმიის სახელმძღვანელოს სქელი მუყაოს ყდა მქონდა გაჩრილი, …..
… იმ დღეს ჩემი და როგორც არაორგანული, ისე ორგანული ქიმიის გზები საბოლოოდ გაიყარა, თუმცა არც მანამდე გვქონია სიამტკბილობა…
თამაზ ხარაიშვილი