ამ ზამთარში, თვეში სამ-ოთხჯერ, გვიან ღამით, მეგობრის მანქანით ბათუმიდან თბილისში მგზავრობა მიწევს. ერთხელაც, გურიაში ჩამოვლისას, მანქანაში ვიღაცამ რაღაც ამბავი მოყვა და ბოლოს დააყოლა: “..არა, რა. აქედან მარცხნივ ოცი კილომეტრში სულ სხვა სამყაროა-ო“.
და მეც გამახსენდა ჩემი განუხორციელებელი სურვილი, ცოტა ხნით მაინც ჩავსულიყავი ოზურგეთში და ამეხიკა ზარმაცი გლეხის მიერ დაუხნავ მიწაზე მიმოფანტული მარცვლებივით გაბნეული ისტორიები საუკუნის წინანდელი ამბის შესახებ – როდესაც გვიანი შემოდგომის ერთ ცივ დღეს, ოზურგეთის მაზრის მიყრუებული და ღატაკი სოფლის მოყანყალებულ ჭიშკრიან ეზო-კარში, ქართულ სამოსსა თუ გაქუცულ ევროპულ კოსტუმებში გამოწყობილმა ადამიანებმა მთავრობა ჩამოაყალიბეს, პრეზიდენტი აირჩეს, გურიის მხვნელ-მთესველთა სოციალისტური რესპუბლიკა გამოაცხადეს და ყავრით გადახურულ ოდაზე დროშა აღმართეს.
1905 წლის ნოემბერში.
კალანდამდე არცთუ დიდი ხნით ადრე.
გურიაში აჯანყებებით ვერავის გააკვირვებ, მათი უმეტესობა წარმოუდგენელი სიღარიბის და განათლების უცნაური ნაზავით იყო განპირობებული. მაგრამ, ამჯერად სასოწარკვეთილი ხალხის ცრემლებამდე გულუბრყვილო გადაწყვეტილების მიღებაზე გავლენა სოციალ-დემოკრატებმა, ყაჩაღებმა და ათასი რჯულის სხვა ავანტიურისტებმა მოახდინეს.
ასე დაუპირისპირდა გურია – ღატაკი, სოციალისტურ იდეებს ერთ-ერთი პირველი აყოლილი, უსაშველოდ პოლიტიზებული და ტრაბახა “სხვა სამყარო“ – დანარჩენ სამყაროს.
საქართველოს მთავარი საავტომობილო გზიდან ოცი კილომეტრით მარცხნივ.
და ას ათი წლით უკან.
თუმცა, მანამდე გურულებმა გამოაქვეყნეს ბახვის მანიფესტი (რომლითაც საოცარ რაღაცეებსაც ითხოვდნენ: ქალთა და მამაკაცთა თანასწორობას, საყოველთაო უფასო განათლებას, სიტყვის თავისუფლებას…),მანამდე, ნასაკირალის ბრძოლაში დაამარცხეს რუსები. აიღეს ფოსტა, ტელეგრაფი, რკინიგზა, ოზურგეთი, ძალაუფლება.
ასე, გამოეყო გურია რუსეთის იმპერიას, შესაბამისად, ქუთაისის გუბერნიას.
და საკუთარ სამშობლოს.
მიუხედავად, იმისა, რომ ამჯერად ახალი, ადგილობრივი ხელისუფლება და მათი სადამსჯელო რაზმები ძალადობდნენ და ყვლეფდნენ მოსახლეობას, გურულები უკვე მაინც საკუთარ თავს ეკუთვნოდნენ.
გამიგია, ფიზიკაში ყოფილა ეგეთი პარადოქსი, როდესაც ნაწილი მთელზე მეტია – რამდენიმე ათეული უიმედოდ თავისუფალი დღის მანძილზე, საქართველოს ყველაზე პატარა კუთხე იყო მეტი, ვიდრე დანარჩენი საქართველო.
1906 წლის 10 იანვარს, გურიის მხვნელ-მთესველთა სოციალისტური რესპუბლიკის სითავხედით განრისხებული დიდი სამყაროს მცირე ნაწილი შევიდა ოზურგეთის მაზრაში და გადაწვა ისედაც გაუბედურებული ქალაქი და სოფლები.
ნაკალანდევს აჯანყებული გურულები საკუთარ ეზოებში, შუკებში, სოფლებში – საკალანდე ღორებივით ჩაკლეს.
საქართველოს სამხედრო გზიდან ოცი კილომეტრით მარცხნივ.
და ას ათი წლით უკან.
ასე, დამთავრდა გურიის დამოუკიდებლობის არცთუ ცალსახა ამბავი.
მაგრამ დარჩა რაღაც, რის გამოც გურიაში ყოველი გავლისას მანქანის მინას ჩამოვწევ ხოლმე და ცივი ქარიც ისევე მძარცვავს ეჭვებისგან, როგორც, ალბათ 1905 წლის ზამთარში ძარცვავდა ხეებს აქა-იქ შემორჩენილი გამხმარი ფოთლებისგან.
თქმა არ უნდა, ჩვენი გზები გაყრილია.
მაგრამ თუ როდესმე შევატყობ, რომ დავიღალე, სუნთქვაც სწრაფი და წყვეტილი გამიხდა, თუ ზამთრის ერთ დღეს, გურიაში ჩავლისას მანქანის მინის ჩამოწევის შემეშინდება, ვიცი საით უნდა წავიდე – საქართველოს მთავარი გზიდან ოცი კილომეტრით მარცხნივ.
და ას ათი წლით წინ.
ავტორი: ამირან ვადაჭკორია, გადმოტანიალია – facebook-ის პოსტიდან