კუდაბზიკეთი (ზღაპრული მოთხრობა) – აკაკი წერეთლი

იყო და არა იყო რა. იყო დრო, როცა ადამიანს ყველა გრძნობაზე უფრო შიშის გრძნობა ჰქონდა გამოფხიზლებული და ყოველგვარ საშიშ -საზარელ არსებას , გინდ სულიერი ყოფილიყოს და გინდ უსულო, ყოვლის შემძლებელად ისახავდა , აღმერთებდა და

 თაყვანსა სცემდა . მრავალღმერთობის დრო იყო და ყოველ ერს თავისი შესაფერი ღმერთი ჰყავდა: ზოგს ლომი , ზოგს სპილო , ზოგს გველეშაპი , ზოგს დიდი გველი და სხვანი . ერთი სიტყვით, ვისთვისაც რა უფრო საშიში და საფრთხილო იყო , იმას ემონებოდნენ . სხვათა შორის, იყო ერთი ქვეყანაც „კუდაბზიკეთი “, ოდესმე სახელგანთქმული და მოწონებული , მაგრამ ბოლოს კი ისე დაცემული და დაჩიავებული , რომ მისი მკვიდრები ნაცარქექიაობის მეტს ვეღარას ახერხებდნენ : უჯდნენ კერას და ერთმანეთს უჩუჩხურებდნენ . მათთვის რაღა საჭირო იყო ან ლომი , ან ვეშაპი , რომ მათი მაწუხებელი ჭიაღუაც დიდი რამე ეგონათ ? და მოინდომეს მკბენარის თაყვანისცემა , მაგრამ არ იცოდნენ ვისთვის მიეცათ უპირატესობა : ტილისათვის თუ რწყილისათვის ? ზოგს ის მოსწონდა , ზოგს ეს !..

არჩევანზე მივიდა საქმე . კუდაბზიკელები ორად გაიყვნენ . ერთმა მხარემ ტილი გამოიყვანა თავის კანდიდატად და მეორემ რწყილი . ვერ შეთანხმდნენ , მოუვიდათ ჩხუბი და ნაცარმტუტი აადინეს . დაერიენ ერთმანეთს და აღარ ზოგავდნენ . ამ საბრალოებს სულ კერას ძირში ეძინათ , არაფერს არ დასდევდნენ , არა ეინტერესებოდათ რა , და მხოლოდ სამ წელიწადში ერთხელ , არჩვენების დროს გამოაჭყეტდნენ თვალებს ბეცად , ახორხოზდებოდნენ , აჭიჭყინდებოდნენ , ერთმანეთს ნაცარს აყრიდნენ თვალებში და არჩევნებს რომ მორჩებოდნენ , ისევ ისე ჩვეულებრივად მიეგდებოდნენ კერას ძირას …

ცარიელი გუდა ადვილი გასაბერავია !.. კაციც ასეა : რაც უფრო ცარიელი აქვს თავი და გული , უფრო მალე იბერება და თავის თავიც დიდ რამედ მოაქვს . კუდაბზიკების ქვეყანაშიც ეს სენი საერთოდ იყო მოდებული ; ათში ცხრა იბერებოდა და სხვის თვალში რომ ბეწვს ეძებდა , თავისაში დვირესაც ვეღარ ხედავდა . დიდი და პატარა ენად იყო გადაქცეული ; ტიტინობდნენ და ლაქლაქობდნენ ! ერთი მათგანი რომ იტყოდა , მაგალითად , „შარშან ზამთარში კურდღელი მოთოვაო “, მეორე დაუმოწმებდა : „მართალიაო ! და შიგადაშიგ შველიც გამოურიაო “. ყველა ტრაბახობდა , ყველა თავის თავზე ლაპარაკობდა , გაისმოდა განუწყვეტელი „მე , მე და მეო !“ ასე რომ ბრმას რომ ყური დაეგდო , იფიქრებდა : აქ სწორედ სადღაც თხის ჯოგიაო . მართალია , თითო -ოროლა შეგნებული და ქვეყნისთვის გულშემატკივარი მათშიაც ერია , მაგრამ იმ არევ -დარევაში და საერთო ხორხოზში ვინღა რას გაიგონებდა , რომ ყურთასმენა აღარსად იყო .

– თქვე უბედურო , ნაცარქექიებო , მოეგეთ გონებას , – ურჩევდნენ შეგნებულები საბრალო თანამემამულეებს , – რა დროს ეგ წილადობილაა ?.. რას გადაჰყოლიხართ მაგ „რწყილობია -ტილობიას “? ისე როგორ დაგაბრმავათ ცოდვამ , რომ ცხვირს იქით ვეღარასა ხედავთ ? ქვეყანას ნადირ-მხეცები შემოსევიან , ლამის გაგვანადგურონ , ერთი ტყვილა შემქაქანებელიც არსადა სჩანს და თქვენ კი ჭიანჭველეთში გინდათ თავი ისახელოთ და ისიც უკუღმართობითო !..

– არ შეიძლება , არ შეიძლება ! – ყვიროდნენ ნაცარქექიები , – ჩვენც კაცები ვართ , ქუდი გვახურავს და ულვაშები გვასხია !.. სხვებს თუ ჰყავსთ სათაყვანო და არჩევნებში შედიან , ჩვენ რაღა ვართო?

– კი ბატონო ! მაგრე იყოსო , – უპასუხებდნენ შეგნებულები . – აარჩიეთ მაგრამ მისთანა კი , რომ ვარგოდეს რამედ და ქვეყნის გამოსადეგი იყოს რამეშიო !.. თუ მართლა მწერ -ბუზებს იქით გზა აღარა გაქვსთ რა, ფუტკარი აირჩიეთ : ის მაინც თაფლსა და სანთელს აკეთებს ; ან აბრეშუმის ჭია , დარაიას რომ გაძლევსთ ! ან წურბელა , ცუდი სისხლის სხეულიდან გამომწოვიო და სხვანი …

– ეჰ , არა , არა ! – გაიძახოდნენ ნაცარქექიები , – ფუტკარი მოუსვენარია , გარეთ დაბზუის აქეთ -იქეთ და ჩხვლეტაც მწარედ იცის , ყაჭის ჭია – მყრალია , წურბელი მოსისხარიაო და სხვანი . ბატონი ტილი და ბატონი რწყილი კი განუშორებლად სულ ჩვენთან არიან და მხოლოდ ამ ორ გვარს ეკუთვნის და შეშვენის ჩვენი თაყვანისცემაო ! ამ ორს იქით გზა არა გვაქვს . ან ერთი უნდა ავირჩიოთ და ან მეორე და საქმე მხოლოდ ჯობინობაზე არის მიმდგარიო !

– სად თქვენი კანდიდატი და სად ჩვენიო ? – გაიძახოდნენ ტილაძეები . – თქვენი ერთი გიჟი ვინმეა, მოუსვენარი , ხან აქ არის , ხან იქ , ერთ ალაგას ვერ მიისწრებ , ვერ გააჩერებ ! ხან აქ შეძვრება და ხან იქ , დღედაღამ მოსვენებას არ იძლევა ! სადაც არ გგონია , იქ გაჩნდება , სადაც არ ელი, იქ გიკბენს და თუ შეგატყოთ , ჩემი დაჭერა ინდათო , ისკუპებს და ცხრა მთას გადაევლება ! ჩვენი კანდიდატი კი მშვიდობიანი , დარბაისელი , დამჯდარი ხასიათის , მორიდებულ -მოკრძალებული ; შორს წასვლის თავი არა აქვს !.. მართალია ხანდახან ჩუმად იკბინება , ისე რომ ტანს მოგაფხანინებს , მაგრამ , თუ შეგატყო აღშფოთება , შეინანებს და იქვე სადმე ნაოჭში მიიმალებაო .

– ეგ ღირსება კი არ არის , წუნიაო , – უპასუხებდნენ რწყილაძეები , – ჩვენი კანდიდატი კი მარდია, ცოცხალი , მიხტი -მოხტის , ხან იქ შეძვრება , ხან აქ !.. გაგაღვიძებს , გამოგაფხიზლებს და გაგაშფოთებსო !.. თქვენი კი საზიზღარი რამ არის და ყოვლად საბრალო !

ასე ამგვარად, თავისებურად თავთავისას გაიძახოდნენ ორივე მხრით მოპირდაპირეები და მათ ბრძოლას დასასრული აღარ ჰქონდა . ბრძოლაც ხომ ახირებული იყო ამ ნაცარქექიებისა ! არ იყო მისთანა უპატიური რამ , ერთმანეთისთვის არ შეეწამებინათ და არც უშვერი რამ , ერთმანეთისთვის რომ არ ეკადრებინათ ! ამ არჩვნების დროს რომ „კუდაბზიკეთი “ გენახათ , იტყოდით: ქვეყანას სწორედ მტერი შემოჰსევია და ხალხიც საომრად მომზადებული დახვედრას უპირებს , რომ სამშობლო გადაარჩინოსო . მაგრამ რა ბრძანებაა !! ის მხოლოდ „რწყილობია -ტილობიას “ თამაში იყო !.. ამ არეულობის დროს გარეშე მტერმა ისარგებლა და სიცილით გაიძახოდა : „წამკიდებელო , წაჰკიდეო , ორივეს თავი წასწყვიტეო !..“ და მართლაც რომ „ კუდაბზიკეთი “ დღითი -დღე სიგლახაკეში ვარდებოდა : ტურა -მელები ფრინველებს იპარავდნენ , მგლები – ოთხფეხს იტაცებდნენ და დათვი იქაურობას ტორავდა და ანადგურებდა , – ერთი სიტყვით , პატრონი აღარავინ იყო !.. ბოლოს ჩავარდა ქვეყანა იმისთანა განსაცდელში , რომ ტილიც დაავიწყდათ და რწყილიც !.. დიდი და პატარა ტირილით გაიძახოდა : „გვიშველეთ , ვინ ხართ მამაციო ?!“ დაგვიანებული „ვაი ! ვაი !“ და „გვიშველეთ !“ კარგად მოგეხსენებათ , ვერაფერი მალამოა წყლულისათვის , და საბრალო ნაცარქექიების სატკივარსაც აღარა ეშველა რა !.. მაშინ კი ჩაფიქრდნენ , ჩახვდნენ გონებაში და სთქვეს : ეს რა გვემართება ? სწორედ გაღალული ვართ , თვალი გვკრეს და დაგვაჩაჩანაკესო ! შემლოცველი უნდა სადმე მოვნახოთო! – აქეთ ეცენ , იქით ეცენ , მოიყვანეს ერთი მკითხავი და გამოალოვიეს „თვალყვისათვალნაკრავისა “. ბებერმა სამჯერ პირჯვარი გამოისახა , სამჯერ თავი გააქნია , სამჯერ თვალებში მიაფურთხა ნაცარქექიებს , სული შეუბერა და მოჰყვა :

ნაცარქექია , ქექია ,

ფუჭო, ტყუილავ -ბექია

რას მიგდებულხარ კერასა ,

თავი რად გაგიქექია ?

ტილზე ნუ ჰფიქრობ , მოშორდი ,

რწყილს აუარე გვერდიო !

რად გინდა პრიშტი- პრუშტები

და სომხის ეფრემ- ვერდიო?

ნუ ჰკარგავ, შენი რაცა გაქვს ,

ნურც ეხარბები სხვისასა !..

პატარა წყარო სჯობია

სასმელად მლაშეს ზღვისასა !..

ადექი, ნაცარქექია ,

ნუ მიგდებულხარ კერასა ,

ჭიანჭველებში ნუ ეძებ

დაკარგულ ბედისწერასა !..

ეს რომ შეულოცა, თავზე ხატის ნაბანი გადაასხა ნაცარქექიებს , და რადგანაც ნაცარქექიები პიდაღებული შეჰყურებდნენ მკითხავს , წყალი ნახევარზე მეტი პირში ჩაესხათ … მეტი მოუვიდათ და კინაღამ დაიხრჩვენ … აუვარდათ ხველა . ბებერმა ხელახლა გამოისახა პირჯვარი და სულთამბრძოლის შეულოცა .

„ცისა და ქვეყნის შუამავალი , დედა მარიამ იჯდა სამოთხისა კარსა და ლოცვილობდა . მოვიდა წმინდა გიორგი , თაყვანი სცა და მოახსენა : „დედაო ღვთისაო ! მოვიარე ფეხდაფეხ შენი წილხვედრი , ვნახე დაცემული , დავარდნილი , სადაც აღარცა ძველი ძველობს და არც რა ახალია“. ატირდა დედა მარიამ და ცრემლი მისი მარგალიტად ეყრებოდა ქვეყანასა ზედა . მივიდა იესო და შეეკითხა : „დედაო , რას სტირი , ვის იგლოვ ? ცასა და ქვეყანასა ?“ – „ვსტირ ჩემ საწილოსა ! ვგლოვ ჩემ სადედოფლოსა , დღეს დაცემულსა , დავრდომილსა და შენგან დავიწყებულს , ხელაღებულსა !“ – „არა , დედაო ჩემო , მე როგორ დავივიწყებ შენს სადედოფლოსა ? ხელს ვით ავიღებ შენს წილ -ხვედრზედა ?.. მხოლოდ გამოვსცდი იობის განსაცდელითა , რომ უმეტესად გავჰკურნო და ავამაღლო ! წყეულიმცა იყოს ეშმაკი მისდამი შეჩენილი და ფუ მის ავის თვალით შემყურესა !..“ გაიხარა მარიამ , შეწყვიტა ცრემლები და ღიმილი ტკბილი ქვეყნად ნათლად მოჰფინა . ამინ “.